Mogłoby się wydawać, że jako społeczeństwo na temat przemocy wiemy już wystarczająco dużo. Na początek warto się jednak przyjrzeć własnym przekonaniom dotyczącym tego zjawiska. Często myśląc o przemocy, mamy przed oczami rodzinę dysfunkcyjną, o niskim statusie ekonomicznym i społecznym. Ale czy aby na pewno ten tok myślenia jest spójny z otacząjącą nas rzeczywistością? Czy przemoc to tylko siniaki, zadrapania i krzyki za ścianą? Zdecydowanie nie! Przemoc to o wiele więcej.

Czym jest przemoc?

Przemoc ma wiele twarzy, ale jeden wspólny mianownik – cierpienie. Każdą przemoc, nie tylko tę stosowaną w rodzinie, bardzo dobrze charakteryzuje art. 2. ust. 2. Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie: „[Przemoc] to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste drugiego człowieka, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.” Osoba doświadczająca przemocy traci poczucie własnej wartości i sprawczości. Często czuje się bezradna, wyizolowania, zamknięta w poczuciu winy. Im dłużej znajduje się w kręgu przemocy, tym trudniej jest się jej z niego wydostać.

Różne oblicza przemocy…

Przemoc nie jedno ma imię i na różne sposoby się objawia. Abyśmy mogli się jej bardziej wnikliwie przyjrzeć, warto odsłonić różne jej oblicza.

Przemoc fizyczna

Najłatwiejszą do rozpoznania, a także najbardziej powszechną i znaną formą przemocy, jest przemoc fizyczna, której skutki dostrzegalne są gołym okiem. Popychanie, policzkowanie, duszenie, szarpanie za włosy, uszy lub inne części ciała, kopanie, bicie otwartą ręką lub pięściami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, przypalanie papierosami, porzucenie w niebezpiecznej okolicy, to ledwie kilkanaście z niezliczonych przykładów przemocy fizycznej.

Przemoc psychiczna

Znacznie trudniej rozpoznać przemoc psychiczną, z której stosowania lub doznawania wiele osób nie zdaje sobie sprawy. Przemoc psychiczna polega na wywieraniu presji na drugiego człowieka celem sprawowania nad nim kontroli i podporządkowania go swojej woli. Zazwyczaj współwystępuje z innymi formami przemocy i stanowi ich podstawę. Często nie jesteśmy świadomi, że wyśmiewanie, ciągła krytyka, zawstydzanie, stosowanie gróźb i wulgaryzmów, upokarzanie, ograniczenie snu czy pożywienia, to symptomy przemocy psychicznej. Jest nią również kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami, narzucanie własnego zdania, własnych poglądów, a także karanie przez odmowę okazywania uczuć.

Przemoc seksualna

Z kolei przemoc seksualna narusza intymność drugiego człowieka, ma na celu poniżenie i odebranie mu godności. Jeśli kiedykolwiek byliśmy zmuszeni do aktywności seksualnej wbrew własnej woli, nie ma co do tego wątpliwości, że doszło wówczas do nadużycia. Pamiętajmy, że bliski kontakt z drugą osobą wymaga naszego przyzwolenia. Nieważne, czy jesteś mężem, żoną, partnerem czy partnerką. Stereotyp, który mówi nam, że to nasz małżeński obowiązek, jest totalną bzdurą. Każdy człowiek powinien zaspokajać swoje potrzeby w zgodzie z samym sobą. Nic nie może wydarzyć się bez naszej zgody. Niejednokrotnie słyszymy żarty dotyczące sfery seksualnej, prześmiewcze wypowiedzi na temat sprawności seksualnej czy wyglądu. Autorzy tych komentarzy nie zdają sobie sprawy, że boleśnie przekraczają naszą granicę. Oczywiście gwałt, wymuszenie pożycia, obmacywanie, dotykanie intymnych części ciała, zmuszanie do stosunku, przymuszanie do oglądania treści pornograficznych, to najbardziej oczywiste formy przemocy seksualnej. Ufajmy swojej intuicji, kiedy czujemy, że ktoś przekracza nasze granice, reagujmy!

Przemoc ekonomiczna

Kolejny, mniej oczywisty rodzaj przemocy, to przemoc ekonomiczna, czyli między innymi ograniczenie dostępu do wspólnego konta bankowego lub uniemożliwienie podjęcia pracy zarobkowej. Czy drugi człowiek ma prawo pozbawiać nas środków finansowych lub ograniczać nas w osiągnięciu niezależności finansowej? Czy ma prawo odbierać nam zarobione pieniądze, niszczyć rzeczy lub rozliczać nas z każdej wydanej złotówki? Otóż nie! Nie ma też prawa zaciągać kredytów i pożyczek na wspólne konto, zmuszać do spłacania długów lub sprzedawać rzeczy bez uzgodnienia z partnerem.

 Przemoc w formie zaniedbania

Osoby starsze, chore, niepełnosprawne i dzieci, które zależne są od swoich opiekunów, nierzadko narażone są na niezaspokojenie podstawowych potrzeb biologicznych i psychicznych, czyli zaniedbanie, które jest jedną z form przemocy. Zaniedbanie może się przejawiać brakiem zainteresowania realizacją potrzeb ze strony opiekunów. Weźmy pod uwagę sytuację, w której dziecko zbyt często, bez uzasadnionych przyczyn, opuszcza zajęcia szkolne. Czy to oznacza, że my, jako rodzice, dopuszczamy się zaniedbania względem naszych dzieci? Na pierwszy rzut oka pewnie nie. Ale kiedy zobaczymy szerszy kontekst, może się okazać, że tak właśnie jest, ponieważ naszą rolą, rolą rodzica jest dopilnowanie, aby dzieci realizowały obowiązek szkolny. Dodatkowo, kiedy nie zapewniamy dziecku odpowiednich warunków do nauki lub nie wyposażymy je w niezbędne przybory szkolne czy inne niezbędne rzeczy materialne, również, swoim biernym zachowaniem, zaniedbujemy je. Każdy człowiek do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju potrzebuje miłości, bliskości, czułości, które może realizować tylko w kontakcie z drugim człowiekiem. Kiedy odbieramy możliwość realizowania niezbędnych i podstawowych potrzeb własnym dzieciom, blokujemy ich harmonijny i naturalny rozwój.

Jakie są czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia przemocy

Przemoc niesie ze sobą długofalowe skutki, okalecza ludzi na całe życie, a proces wychodzenia z traumy jest długi, bolesny i nie zawsze kończy się sukcesem. Abyśmy mogli skutecznie zapobiegać przemocy, zamiast ją później kosztownie leczyć, warto sobie zadać pytanie: Co wpływa na to, że jeden człowiek krzywdzi drugiego człowieka?

Jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia przemocy jest dziedziczenie wzorca przemocy z pokolenia na pokolenie. Osoby wychowujące się w domach, w których krzywdzi się bliskich, uczą się, że przemoc to jedyny i skuteczny sposób rozwiązywania konfliktów.

Także normy społeczne i kulturowe mają ogromny wpływ na szerzenie się zjawiska przemocy, a bicie czy poniżanie drugiej osoby jest nadal akceptowalne społecznie. W dalszym ciągu w wielu środowiskach panuje przekonanie, że wszystko, co dzieje się w rodzinie powinno w niej pozostać. Takie podejście może dawać sprawcy niezasłużone poczucie bezkarności. Otóż nie idźmy tą drogą! Kiedy mamy chociaż cień wątpliwości, że komukolwiek dzieje się krzywda, nie bądźmy obojętni, reagujmy. To nieprawda, że to, co dzieje się za zamkniętymi drzwiami nie jest naszą sprawą. Zwłaszcza, jeśli za tymi drzwiami cierpi człowiek.

Nie da się ukryć, że także sytuacja socjalno-ekonomiczna rodziny w dużej mierze może przyczynić się do występowania przemocy. Czynnikami sprzyjającymi mogą być problemy finansowe, zdrowotne czy też mieszkaniowe, różnego rodzaju kryzysy rodzinne. Również uzależnienie może być znaczącym czynnikiem występowania przemocy w rodzinie.

Jak reagować na przemoc?

Często jako społeczeństwo mamy wątpliwości, czy i jak powinniśmy reagować na przemoc w sytuacjach, w które nie jesteśmy bezpośrednio zaangażowani. Często nie wiemy jak możemy pomóc. Boimy się, że nie mamy odpowiednich kompetencji, dlatego odwracamy wzrok. Niewiedza nas paraliżuje. Kiedy towarzyszą nam takie emocje, kiedy się wahamy, pamiętajmy, że adekwatną odpowiedzią na przemoc jest zawiadomienie odpowiednich służb. To one fachowo zbadają podejrzenie wystąpienia przemocy i podejmą działania, które tę przemoc zatrzymają. Nasz ruch może uratować komuś życie.

Gdzie w powiecie cieszyńskim mogą szukać pomocy osoby dotknięte przemocą?

W powiecie cieszyńskim osoby dotknięte przemocą mogą uzyskać schronienie i szeroko rozumianą pomoc w Powiatowym Ośrodku Wsparcia dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie, prowadzonym przez Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „BYĆ RAZEM”, który znajduje się w Cieszynie, przy ulicy Mała Łąka 17a. Ośrodek funkcjonuje całodobowo, co oznacza, że każda osoba, która doświadcza przemocy może w dowolnym momencie zgłosić się do ośrodka. Wsparcie udzielane jest zgodnie z indywidualnymi potrzebami i sytuacją osoby poszukującej pomocy. W Powiatowym Ośrodku Wsparcia prowadzony jest również telefon zaufania. Codziennie, od godziny 19:00 do 7:00, pod numerem telefonu 33 851 29 29 można uzyskać niezbędne informacje dotyczące form pomocy, a także szukać wsparcia w kryzysie. Jeżeli Ty, Czytelniku, lub ktoś z Twoich bliskich doświadcza jakichkolwiek trudności życiowych, pomocy możecie szukać również w Centrum Edukacji i Terapii „KONTAKT” przy ul. Ks. Janusza 3 w Cieszynie, gdzie codziennie od poniedziałku do piątku czeka osoba, która pomoże dopasować i zorganizować niezbędną, indywidualną pomoc na drodze do uzyskania równowagi.

Anna Miech – Psycholog, p.o kierownika POW w Stowarzyszeniu Pomocy Wzajemnej „Być Razem”

Gdy jesteś świadkiem przemocy, REAGUJ! Gdy jesteś ofiarą przemocy, SZUKAJ POMOCY!

POWIATOWY OŚRODEK WSPARCIA DLA OSÓB DOŚWIADCZONYCH PRZEMOCĄ W RODZINIE

ul. Mała Łąka 17a w Cieszynie tel.: 33 851 29 29 pow@bycrazem.com

Telefon Zaufania (czynny 19:00-7:00) 33 851 29 29

CENTRUM EDUKACJI I TERAPII „KONTAKT”

ul. Ks. Janusz 3 w Cieszynie tel.: 33 479 54 55 (czynny 8:00-16:00)

Udostępnij: